De familie Keijzer en hun drie kinderen uit Vriezenveen lieten hun woning in 2013 isoleren met gespoten purschuim. Het werd een nachtmerrie. En de nachtmerrie duurt voort.

Vrij snel na de isolatiebeurt werden alle gezinsleden ziek, zwak en misselijk. Ook de woning zelf vertoonde vrijwel direct kuren. Er waren scheuren, bolstaande muren door het krimpen van pur en het dak begon te zakken. “Het werd onbewoonbaar”, vat familielid Leon Keijzer samen. “Een bouwval.”

Het was het begin van een lange strijd met verzekeraars, de industrie en gezondheidsinstellingen. Maar wat de Overijsselse familie ook probeerde: het haalde niets uit. “Ziek van pur”, dat bestaat niet, kreeg de familie, zoals talloze ‘slachtoffers’telkens weer te horen. “Dat kunnen we niet aantonen.”

De tekst loopt onder de foto door

De woning van de familie Keijzer voor de sloop

De schade aan de woning werd deels vergoed. ASR, de verzekeraar van de aannemer maakte 50.000 euro over.

Van gelijk halen naar geluk halen

“Zwaar ontoereikend”, vindt het getroffen gezin. “De aannemer was bovendien tot een bedrag van 1,2 miljoen euro verzekerd, en niet zoals wel vaker is beweerd voor een halve ton. Maar ASR beriep zich op een speciale, nietszeggende opzichtclausule.”

Met televisiemaker Alberto Stegeman werd de druk eind vorig jaar opgevoerd. Er was aandacht, in lokale en landelijke kranten, veel commotie, steun, en een nieuw gesprek met ASR, maar het gewenste resultaat bleef uit.

Leon Keijzer was het zat, zamelde geld in met een zelf opgerichte stichting om het gezin van zijn broer te helpen. “Wij wilden dit boek sluiten. Niet langer op zoek gaan naar gelijk, maar weer op zoek gaan naar geluk. We hebben geld voor de sloop van de woning en bouwen een nieuwe.”

Twee weken geleden werd de woning gesloopt. “Alles was geregeld. We hadden een sloper gevonden en ook een partij die de afvalberg zou ophalen.”

Sloopwerkzaamheden aan de woning in Vriezenveen

Met kameraden ontruimde Keijzer de woning. “We haalden het gips van het plafond, verwijderden stroomdraden en stopcontacten. We deden alles om het de sloper zo makkelijk mogelijk te maken. Ons budget is nou eenmaal beperkt.”

Toen kwam de sloper. Hij begon op donderdag. Vrijdag kwam de puinverwerker even kijken. “Hij kende ons verhaal. Wist dat het huis vol pur zat. Dat mijn broer en zijn gezin er ziek van waren geworden. Hij stapte uit de auto en zei: tja, hier kan ik niets mee.”

Keijzer voelde zich een beetje belazerd. 250 ton puin. Tussen de 18 en 20 kuub purschuim. En niemand wil het hebben, bleek een paar dagen later.

“Ik heb verschillende recyclingbedrijven gebeld. In Emmen, Almelo en Hengelo. Ze zijn hier ook geweest. Maar niemand wil het hebben. Dit is verontreinigd puin, klinkt steeds het antwoord. Chemische verontreiniging, vastgeplakt aan steen.” Dezelfde bedrijven bevestigen dat tegen Cobouw.

Pur handmatig lospeuteren

Keijzer zag nog maar één optie: de pur zelf, met de hand, verwijderen. “Bizar misschien, maar voor mijn gevoel zat er niets anders op.” En zo geschiedde. Met vrienden begon Keijzer aan het onmogelijke: pur lospeuteren van de stenen afvalberg.

Met maskers op en overalls aan begon het viertal vorige week aan de klus. Van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. In de hitte. Met plamuurmessen. Vooral het pur schrapen van de binnenmuur was “een werk van niets.”

Dat was het punt niet. Desnoods hadden ze weken door gepeuterd. Ware het niet dat de één na de ander ziek werd, volgens Keijzer. Hij zelf ook. “Diarree. Nachten wakker. Duizeligheid en een prikkelend gevoel op de tong. Ja, van de pur.”

Dit is niet goed, dacht Keijzer. Deze week hing hij vaker aan de lijn met Kamerleden, ambtenaren van gemeenten en provincie. Steeds kreeg hij te horen dat hij zijn puinberg vast wel ergens kwijt kon. Hij kwam bedrogen uit. “Ja, wij kunnen afval scheiden, maar dit… Dit niet.”

Dood konijn

Keijzer snapt niet waarom de autoriteiten niet ingrijpen. Hij vreest voor de volksgezondheid van omwonenden. “Gisteren draaide de wind. Misschien is het toeval, maar er lag een dood konijn. Volgens mij is dit heel gevaarlijk. In de open lucht droogt het wel uit, dacht ik. Maar het is precies andersom. Op afstand ruik je het al. In de buurt ligt een overdekte kinderspeelhal. Maar de gemeente wil het maar niet begrijpen.”

Wat nu? “Eigenlijk wilde ik de media er niet meer bij hebben. Wij wilden doorgaan. Een punt zetten achter dit verhaal. En iedereen mag mij, mijn broer of het gezin fantasten noemen. Het enige dat wij willen is van deze prut af.”

De puinberg met pur

“Wij kunnen moeilijk inschatten of het gevaarlijk is”, verklaart een woordvoerder van de gemeente Twenterand. Hij voegt eraan toe dat de gemeente mogelijk toch een bedrijf gevonden heeft dat de afvalberg met pur en al zou willen ophalen. Het zou gaan om het bedrijf SUEZ. De familie Keijzer bevestigt dat en heeft inmiddels foto’s van de puinberg doorgestuurd. “Morgen horen we meer.”

Atie Verschoor van de Stichting Expertise Centre Environmental Medicine (Ecemed) begeleidt al jaren slachtoffers van pur en drong in 2013 aan op een verbod. Volgens haar was het niet zo slim van de vier mannen om zelf pur te scheiden van het bouwafval.

Chemisch afval

“Je verpulverd pur en daarbij komt veel stof vrij. De kans op huidcontact, in welke vorm dan ook, is dan vrij groot. Dat maakt iedereen ziek. Ik begrijp dat ze het deden, maar je hebt hier wel te maken met chemisch afval.”

Verschoor zegt dat ze overheden vanaf dag één voor dit soort problemen heeft gewaarschuwd. “Ik hoop dat ze nu eindelijk het spul gaan verbieden.”

Minister Ollongren wil daar voorlopig niet aan. Wel neemt ze na de zomer verwerkingsregels in het Bouwbesluit op die problemen met pur moeten voorkomen. De minister neemt die maatregelen naar aanleiding van artikelen in Cobouw.

Meerdere slachtoffers en werknemers verklaarden daarin dat pur mensen ziek maakt, en dat het zelfs door gecertificeerde bedrijven niet altijd volgens de in 2013 aangescherpte richtlijnen wordt aangebracht.

Atie Verschoor: Ik hoop dat de overheid purschuim nu eindelijk eens gaat verbieden. Voor dit soort problemen heb ik vanaf dag één gewaarschuwd

De Stichting Meldpunt Purslachtoffers stelde de Staat begin dit jaar aansprakelijk voor schade door purschuim. Minister Ollongren vindt echter dat de overheid niets te verwijten valt. “Primair is de markt verantwoordelijk”, reageerde zij per brief.

In de praktijk kunnen slachtoffers echter nergens terecht. Rechtszaken aanspannen heeft vrijwel geen zin: Na afloop aantonen dat je tijdens het sprayen van pur werden blootgesteld aan een te hoge concentratie schadelijke stoffen is niet te doen.

De purschuim-industrie is zich van geen kwaad bewust en meent dat er een heksenjacht gaande is op isolatiebedrijven.

Het causale verband tussen purisolatie en gezondheidsproblemen is ondanks verschillende onderzoeken nooit aangetoond, maar ook nooit uitgesloten. Kritische bevindingen in een conceptrapport van het RIVM zagen nooit officieel het licht.